Tekstil sektöründe ithalat ve ihracattaki artışlar atık su geri kazanım sistemlerine olan ihtiyacı artırıyor. İçme suyunun kullanımını azaltarak şebeke suyu dağıtım maliyetlerinin düşürülebilmesi, kaliteli ürün elde edilebilmesi, sürdürülebilirlik politikasına katkıda bulunabilmek, çevre kirliliğinin önüne geçilebilmesi, sınırlı doğal kaynaklarımızın etkin ve verimli bir şekilde kullanılabilmesi için su arıtma ve geri kazanım cihazları fabrikalarda kullanılan en önemli cihazlar olmaktadır.
Türkiye'de yapılan araştırmalara göre günde 700 m3 kullanan fabrikalar bulunmaktadır. Bir t-shirt üretmek için 50 lt su harcanmaktadır. Deri ile üretim yapılan fabrikalarda 1 tane üretim yapabilmek için 15.000 litre su tüketilmektedir. Endüstride günde 4.5 trilyon litreye kadar atık su olmaktadır. Bu atıkların içeriğinde çok fazla miktarda hem inorganik hem de organik kirleticiler bulunmaktadır. Atık su arıtma sistemleri ile yılda 175.000 m3 su, tekrar kullanılabilir hale getirilebilmektedir.*
Tekstil endüstrisi diğer endüstriyel üretim alanlarına göre çok yüksek kapasitelerde suyun kullanıldığı bir endüstridir. Dünya'da doğal kaynakların korunması için en çok tedbirlerin alınmaya çalışıldığı bir endüstridir. Atık su geri kazanım sistemleri ile kullanılan suyun yeniden üretime kazandırılması ile ilgili yönetmelikler hedeflenmektedir.
Global dünyada markaların çevresel bilincinin, sürdürülebilirlik politikasının olup olmaması imajlarına önemli katkı sağlamaktadır. Sürdürülebilirlik politikası kapsamında hem doğal kaynakları korumak hem de atıkların yönetim süreci yer almaktadır. Firmaların sürdürülebilirlik politikası işbirliği yapma kriterleri arasında olmaktadır. Uluslararası ticaret yaparken global itibar ve güvenirlilik sağlar. Günümüzde uluslararası ticaret yapan işletmelerin sosyal sorumluluk projelerine destek vermesi işletmeler için önemli olmaktadır. Su arıtma teknolojileri sosyal sorumluluk projelerine destek verildiğinin göstergelerinden biridir. Doğal kaynaklarının korunmasına, toplum sağlığına, çalışanlarının sağlığına ve çevreye önem verdiğini göstermek için su arıtma teknolojileri sürdürülebilirlik politikalarına ve sosyal sorumluluk projelerine destek verildiğinin göstergelerinden biridir. Birçok firmanın kurumsal, vizyon ve misyonlarında çevreye ve doğaya verdiği önemlerle ilgili bilgiler olmaktadır. Bunun en güzel delili su arıtma ve geri kazanım sistemleri olmaktadır. Uluslararası çevre standartları ve yönetmeliklere uyumlu olmak için arıtma ve geri kazanım teknolojilerinin önemi çok büyüktür.
Tekstil Sektöründe Kullanılan Su Arıtma Sistemleri
Su arıtma sistemleri projesi ne olursa olsun istenilen saflığa getirmek için dinlendirme, kireç giderme, koku giderme, dezenfeksiyon, klorlama, havalandırma, kimyasal çöktürme, mikrofiltrasyon, koagülasyon ve flokülasyon aşamaları uygulanır. Yüzer çökelme, sedimantasyon tankları kullanılır.
- Ultrafiltrasyon Sistemleri
- Filtrasyon ve Yumuşatma Sistemleri
- Ters Osmoz Sistemleri
- Aktif Karbon Sistemleri
- Deniz, Nehir, Havuz ve Acı Suyu Arıtma Sistemleri
- Su Kimyasalları
- Atık Su Arıtma Sistemleri
- Atık Su Geri Kazanım Sistemleri
- Ekipman, Yedek Parça ve Sarf Malzemeleri
Tekstil sektöründe ev tekstili, giyim, ayakkabı, kumaş üretimi birçok farklı alanda üretim yapılmaktadır. Üretime göre atıkların içeriği de değişmektedir. Ayrıca fabrikada çalışan sayısı ve çalışanların tüketimleri de atıkların içeriğini değiştirmektedir. Tüm atıkların içeriklerine göre analizler yapılarak amaca uygun arıtma sistemleri özel tasarlanmaktadır. İşletmelerin fabrikada cihazları kurmak için yeterli alanı yoksa mobil tipi su arıtma sistemleri kurulabilmektedir. Afet bölgelerinde kurulan römork (treyler tip) ve/veya konteyner tipi sistemler kurulmaktadır.
Fabrikalarda kullanılan suyun kaynakları nasıl bir sistem oluşturacağını belirleyen kriterler arasındadır. Kaynağın kuyu, artezyen, nehir, deniz, sondaj, içme suyu olmasına göre kirleticilerin değerlendirilmesine göre tasarlanmaktadır. Kaynak ne olursa olsun kullanıma uygun saflığa getirmek için istenmeyen tüm maddeler bileşenlerinden ayrılır. Saflaştırılan suyun kalitesi hem sağlık hem de ürün kalitesi açısından da önemlidir. Temiz su ürünlerin daha kaliteli üretilmesine de katkı sağlamaktadır. Sudaki sertlik giderilir. İnorganik ve organik kirleticiler uzaklaştırılır. Su arıtma cihazları doğayı taklit ederek suyun içerisindeki istenmeyen zararlı maddeleri, mikroorganizmaları, bakterileri, kokuları ve sertliği giderir. Üretimden arta kalan istenmeyen metaller de uzaklaştırılır. Aynı zamanda renk, koku ve tat kalitesi de sağlanır. Fabrikadaki her üretimin kendi özgü kirleticileri vardır. Tüm saflaştırma sistemleri atıkların içeriği ne olursa olsun her şekilde sağlıklı ve güvenilir su elde edilebilmektedir. İstenilen kriterlere ve kaliteye uygun sistemler tasarlanır ve projelendirilir. İşletmelerin içme suyunda daha az maliyetler isteyenler için çok önemli cihazlardır.
Endüstriyel tesislerde kullanılan su üç kısımda değerlendirilmektedir. Üretimsel, gri ve siyah sular olmak üzere 3'e ayrılır. Siyah sular tuvalet atıkları olarak tanımlanır. Gri sular ise tuvalet atıkları dışındaki kullanımdan artan suları hepsini kapsamaktadır. Atıklar su arıtma sistemleri ile geri kazandırılarak tekrar kullanılabilir hale getirilmektedir. Bazı fabrikalarda kişisel ihtiyaçların giderilmesi için kuyu suları kullanılmaktadır. Kuyu suları sağlık açısından risk oluşturmaktadır. Çünkü içerisinde çok fazla ağır metaller, bakteriler, mikroorganizmalar, kirleticiler olmaktadır. Bu yüzden kuyu sularının da öncesinde arıtılması çok önemlidir.
Tekstil endüstrisinde kullanılan su arıtma cihazlarında genel amaç suyu fiziksel, kimyasal, biyolojik ve membran yöntemleri kullanılmaktadır. Membranlar aracılığıyla filtrasyon teknolojileri kullanılan arıtma işlemleridir. Üretime ve amaca uygun gözeneklerde tasarım yapılmalıdır. Arıtılacak suyun karakteristiklerine ve temizlenecek kirleticilere bağlı membranlar seçilmelidir. Membranlar yüksek dayanıklılık gösteren filtrasyon teknolojileridir. Hem kimyasallara hem de yüksek sıcaklığa dayanıklıdır. Aerobik tank, kontrol panosu, pompa, dozaj üniteleri, anoksik tank ve membran modülleri gibi çoklu ünitelerin kombinasyonundan oluşmaktadır.
Sanayide en çok tercih edilen üst teknolojilerden biri Ters Osmos cihazıdır. Mutlaka olması gereken teknolojilerdendir. Doğayı taklit ederek geliştirilen bir teknolojidir. Doğada çözücü maddeler az yoğun ortamdan daha yoğun ortama aktarılmasına osmos denilir. Ters Ozmoz temizlenecek sudaki çok yoğun moleküller konsantre olan bir çözeltiden daha az konsantre olan çözeltiye geçiş yaptırarak suyu temizlemektedir. Osmoz işleminin tersi bir yöntemle çalışan bir filtreleme sistemidir.
Kum filtrasyonları ile çözünmeyen partikülleri ve katı partikülleri gidermek için kullanılır. Uzaklaştırmalardan sonra kullanım haline getirmek için yumuşatma cihazları kullanılır.
Ultrafiltrasyon yöntemi UV ışını vererek temizleyen bir sistemdir. Sudaki mantarlar, mikroorganizmalar, virüsler uzaklaştırılır. Bir diğer temizleme yöntemi ise Klor Dozaj Dezenfeksiyon yöntemidir. Ama en tercih edilen güncel dezenfeksiyon yöntemi Ultrafiltrasyon yöntemidir.
Kaynak suyu arıtma sistemleri ile saflaştırma haline getirilir. Gri sular üretim, banyo, lavabo ve mutfak gibi alanlarda kullanılan suları içerir. Gri su arıtma sistemleri bu suların temizlenerek tekrar kullanılabilir hale getirilmesini sağlar. Suyun doğru döngüsüne katkıda bulunarak suyun daha etkin ve verimli kullanılması sağlanır. Temizlenen su bahçe sulama, temizlik, sifon suyu olarak yeniden kullanılabilmektedir.
Atık su geri kazanım sistemleri yeni doğal su kaynağına ihtiyaç duymadan antropik bir döngü oluşturularak suyun geri kazanımı sağlanır. Böylece fabrikada istenilen temiz ve güvenli kullanım suyun karşılanması sağlanır. Tekstil endüstrisinde üretim sonra endüstriyel atıkların doğaya bırakılması hem insan hem toplum hem de çevre sağlığı açısından risk oluşturmaktadır. Bu atıklar temizlenmediği taktirde gölleri, nehirleri, denizleri kirletebilmektedir. Bu yüzden endüstriyel atıkların risklerini ortadan kaldırmak için geri kazanım sistemleri çok önemlidir.
RİVATEC, endüstriyel tesislerde su arıtma sistemlerinin yenilikçi ve öncüsü olan bir firmadır.
RİVATEC, sürdürülebilir üretim süreçlerini sağlamak ve kaliteli su üretmek için işletmelere uygun karmaşık teknolojik çözümler sunmaktadır. Performans ve verimlilik açısından en uygun teknolojilerle tasarlayarak projelendirmeler yapmaktadır. Böylece üretim cihazlarının daha uzun ömürlü olmasına da katkı sağlanmış olmaktadır.
Kaynak*:
1. Türkiye’de Endüstriyel Su Tüketimi ve Arıtımı - DergiPark
2. Türkiye'de Endüstriyel Su Tüketimi ve Arıtımı - Academia.edu
3. Atık Su Arıtma Tesislerinde Enerji Verimliliği - DergiPark
4. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-813160-2.00003-1